Bota po përballet me një sërë rreziqesh të cilat janë njëherësh tërësisht të reja dhe të njohura më parë. Raporti Global i Risqeve për vitin 2023, eksploron disa nga risqet më të rënda me të cilat mund të përballemi në dekadën pasuese. Teksa po qëndrojmë mu në buzë të një epoke me rritje dhe bashkëpunim të ulët, risqe tregtare më sfiduese të cilat gërryejnë apo frenojnë veprimet konkrete kundër ndryshimeve klimatike, zhvillimit njerëzor dhe aftësve rikuperuese e rimëkëmbëse në të ardhmen.

Vitet e para të kësaj dekade kanë paralajmëruar një periudhë veçanërisht përçarëse në historinë njerëzore. Kthimi në një “normale të re” pas pandemisë COVID-19 u ndërpre shpejt nga shpërthimi i luftës në Ukrainë, duke sjellë një seri të re krizash në ushqim dhe energji.

Me fillimin e vitit 2023, bota po përballet me një sërë rreziqesh që ndihen krejtësisht të reja dhe çuditërisht të njohura. Ne kemi parë një rikthim të rreziqeve “të vjetra” – inflacioni, krizat e kostos së jetesës, luftërat tregtare, daljet e kapitalit nga tregjet në zhvillim, trazirat e përhapura sociale, konfrontimi gjeopolitik dhe luftrat bërthamore – të cilat pak nga liderët e biznesit të kësaj gjenerate dhe politikëbërësit publikë kanë përjetuar.

Këto janë duke u përforcuar nga zhvillimet relativisht të reja në peizazhin e rreziqeve globale, duke përfshirë nivelet e paqëndrueshme të borxhit, një epokë të re me rritje të ulët, investime të ulëta globale dhe de-globalizim, një rënie në zhvillimin njerëzor pas dekadash progresi, zhvillim të shpejtë dhe të pakufizuar të teknologjitë me përdorim të dyfishtë (civile dhe ushtarake) dhe presioni në rritje i ndikimeve dhe ambicieve të ndryshimeve klimatike në një dritare gjithnjë në tkurrje për kalimin në një botë 1,5°C. Së bashku, këto po bashkohen për të formuar një dekadë unike, të pasigurt dhe të trazuar që do të vijë.

2 vite	10 vite
Kriza e kostos së jetesës	Dështimi për të zbutur ndryshimet klimatike
Fatkeqësitë natyrore dhe ngjarjet ekstreme të motit	Dështimi i përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike
Konfrontimi gjeoekonomik	Fatkeqësitë natyrore dhe ngjarjet ekstreme të motit
Dështimi për të zbutur ndryshimet klimatike	Humbja e biodiversitetit dhe kolapsi i ekosistemit
Erozioni i kohezionit social dhe polarizimi shoqëror	Migrimi i pavullnetshëm në shkallë të gjerë
Dëme mjedisore në shkallë të gjerë	Krizat e burimeve natyrore
Dështimi i përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike	Erozioni i kohezionit social dhe polarizimi shoqëror
Përhapja e krimit kibernetik dhe pasigurisë kibernetike	Përhapja e krimit kibernetik dhe i pasigurisë kibernetike
Krizat e burimeve natyrore	Konfrontimi gjeoekonomik
Migrimi i pavullnetshëm në shkallë të gjerë	Dëme mjedisore në shkallë të gjerë

RREZIQET GLOBALE TË RENDITURA SIPAS ASHPËRSISË

Në një periudhë afatmesme

Kriza e kostos së jetesës

Fatkeqësitë natyrore dhe ngjarjet ekstreme të motit

Konfrontimi gjeoekonomik

Dështimi për të zbutur ndryshimet klimatike

Erozioni i kohezionit social dhe polarizimi shoqëror

Incidentet e dëmeve mjedisore në shkallë të gjerë

Dështimi i përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike

Përhapja e krimit kibernetik dhe i pasigurisë kibernetike

Kriza e burimeve natyrore

Migrimi i pavullnetshëm në shkallë të gjerë

Kriza e borxhit

Dështimi për të stabilizuar trajektoret e çmimeve

Rënia ekonomike e zgjatur

Konflikti ndërshtetëror

Mungesa e efektshmëris së institucioneve shumëpalëshe dhe bashkëpunimi ndërkombëtar

Dezinformacioni

Kolapsi i një industrie ose zinxhiri furnizimi me rëndësi sistemike

Humbja e biodiversitetit dhe kolapsi i ekosistemit

Krizat e punësimit

Sëmundjet infektive

Përdorimi i armëve të shkatërrimit në masë

Shpërthimi i flluskës së aseteve

Përkeqësimi i rëndë i shëndetit mendor

Ndarja e infrastrukturës kritike të informacionit

Rënia e shtetit ose paqëndrueshmëria e rëndë

Sëmundjet kronike dhe gjendjet shëndetësore

Rënia ose mungesa e infrastrukturës dhe shërbimeve publike

Përhapja e aktivitetit të paligjshëm ekonomik

Përqendrimi i fuqisë dixhitale

Sulmet terroriste

Pabarazia dixhitale dhe mungesa e aksesit në shërbimet dixhitale

Rezultatet negative të teknologjive kufitare

Në një periudhë afatgjatë

Dështimi për të zbutur ndryshimet klimatike

Dështimi i përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike

Fatkeqësitë natyrore dhe ngjarjet ekstreme të motit

Humbja e biodiversitetit dhe kolapsi i ekosistemit

Migrimi i pavullnetshëm në shkallë të gjerë

Kriza e burimeve natyrore

Erozioni i kohezionit social dhe polarizimi shoqëror

Përhapja e krimit kibernetik dhe pasigurisë kibernetike

Konfrontimi gjeoekonomik

Incidentet e dëmeve mjedisore në shkallë të gjerë

Dezinformacioni

Mungesa e efektshmërisë së institucioneve shumëpalëshe dhe bashkëpunimi ndërkombëtar

Konflikti ndërshtetëror

Kriza e borxhit

Kriza e kostos së jetesës

Ndarja e infrastrukturës kritike të informacionit

Përqendrimi i fuqisë dixhitale

Rezultatet negative të teknologjive kufitare

Dështimi për të stabilizuar trajektoret e çmimeve

Sëmundjet kronike dhe gjendjet shëndetësore

Rënia ekonomike e zgjatur

Rënia e shtetit ose paqëndrueshmëria e rëndë

Krizat e punësimit

Kolapsi i një industrie ose zinxhiri furnizimi me rëndësi sistemike

Përkeqësim i rëndë i shëndetit mendor

Rënia ose mungesa e infrastrukturës dhe shërbimeve publike

Sëmundjet infektive

Përdorimi i armëve të shkatërrimit në masë

Përhapja e aktivitetit të paligjshëm ekonomik

Pabarazia dixhitale dhe mungesa e aksesit në shërbimet dixhitale

Shpërthimi i flluskës së aseteve

Sulmet terroriste

 

Burimi: https://www.weforum.org/reports/global-risks-report-2023/