“Vaksinimet” e para 2,200 vite më parë

Çdo gjë fillon me linë. Përpjekjet e para për të infektuar njerëzit në mënyrë të qëllimshme me materialin e plagëve të njerëzve të sëmurë dhe rrjedhimisht për mbrojtjen e tyre arrin deri në periudhën 200 përpara Krishtit në Kinë ose Indi. Për shembull, pjesë të koreve të lisë mblidheshin dhe futeshin në hundën e të prekurve.

Lija e lopës për mbrojtjen kundër sëmundjes së lisë

Ndërsa për botën perëndimore, historia e vaksinave fillon në shekullin e 18-të në një kullotë lopësh angleze. Ishte vëzhguar që herë pas here një infeksion i mëparshëm i lisë së lopëve – një sëmundje kafshësh e cila është e padëmshme tek njerëzit – mbron kundër infeksionit të lisë. Bazuar mbi këtë, doktori Edward Jenner zhvilloi një formë të hershme të vaksinimit tonë aktual duke përdorur material nga lezionet e lisë së lopëve të një mjelëseje duke kryer testime të mëtejshme të saj. Vaksinimi (nga vacca, fjala latine për lopën) kundër lisë rezultoi me përfitime të jashtëzakonshme për njerëzit. Në fund të fundit, sëmundja çoi në vdekjen e 30% të rasteve dhe të mbijetuarit shpesh shpërfytyroheshin nga shenjat.

Programet e para të vaksinimit kombëtar

Më në fund, me vaksinimin, doktorët kishin në duart e tyre një armë kundër sëmundjeve infektive. Në rastin e lisë, kjo madje çoi në zhdukjen e saj në vitin 1980 – siç u shpall zyrtarisht nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSh). Sigurisht që, në fillim ne ishim shumë larg formës së standardizuar, cilësore të vaksinimit që ne njohim sot.

Kjo ka rezultuar në mënyrë të përsëritur në vdekjen për shkak të ndotjes. Raportet e incidenteve fatale nuk ishin të përçueshme për pranimin e programe të vaksinimit kombëtar, i cili u bë i detyrueshëm me ligj, siç ekzistonte në Angli dhe në Gjermani drejt fundit të shekullit të 19-të: Kundërshtarët e parë të vaksinimit u shfaqën në skenë dhe arritën, për shembull, një relaksim të mëtejshëm të ligjeve të vaksinimit.

Stacionet e zhvillimit

Treni i progresit mjekësor në botën e vaksinimit fitoi një shpejtësi më të madhe duke kaluar stacion pas stacioni:

1864: Louis Pasteur zhvilloi teorinë e mikrobeve

1876: Robert Koch zbulon patogjenin antraks

1881: Koch zbulon Mycobacterium tuberculosis .

1897: Paul Ehrlich zhvillon një antitoksin difterie të standardizuar

1924: Zhvillohet dhe përdoret gjerësisht vaksinimi kundër toksinës së Clostridium tetani, veçanërisht gjatë Luftës së Dytë Botërore.

1926: Alexander T. Glenny zhvillon ndihmësin e parë nga kripërat alumine për fuqizimin e përgjigjes imunitare në vaksinimin e difterisë.

Më në fund, në mes të shekullit të 20-të, u zhvilluan vaksinat kundër poliomelitit, kollës së keqe dhe etheve të verdha. Në gjysmën e parë të shekullit të 20-të, vijuan vaksinat e fruthit.

Fundi i kërcënimit

Në vitin 1967,  OBSh-ja hartoi një plan për zhdukjen e lisë, një kërcënim për thuajse 60% të njerëzimit. Programi u realizua nën slloganin “Lija në zero” dhe në vitin 1980, OBSh-ja ishte në gjendje që të deklaronte zyrtarisht se polio “ishte zhdukur nga faqja e tokës”.

Kjo u pasua nga dyfishimi dhe, më në fund, nga trefishim i kombinimeve kundër fruthit, shytave dhe rubeolës, vaksinës së parë kundër hepatitit B dhe vaksinës së parë kundër HPV – një virus që luan një rol rastësor në zhvillimin e kancerit cervikal.

Zhvillimi i disa vaksinave kundër SARS-COVID-2 në kohë rekord (deri tani) është zhvillimi i fundit në historinë e vaksinave!