A është i pashmangshëm revolucioni i aviacionit?     

Deri tani avionët elektrik kanë ekzistuar vetëm nëpër vizatime në letër. Por prodhuesit e avionëve, linjat ajrore dhe një numër i pazakontë ‘start-up-esh’ në këtë industri, e kanë rimarrë në diskutim këtë temë, gjithashtu edhe nën qëllimin pë t’i bërë fluturimet më miqësore ndaj klimës sërish

Avionët nuk janë një punë edhe aq e lehtë këto ditë. Me rritjen e ndërgjegjësimit mbi ndryshimet klimaterike në shumë pjesë të botës, po kështu po ndodh edhe me pakënaqësinë ndaj emisioneve të larta të CO2 nga fluturimet me avion. Por shumë njerëzve u duket e vështirë shmanagia e udhëtimit me avion. Në përgjithësi, në varësi të studimeve të kryera, fluturimet përbëjnë rreth 2% deri në 5% të emisioneve globale të CO2. Edhe pse kjo mund të mos ju tingëllojë si shumë e lartë, shpejtësia e rritjes së shpejtë të ekonomisë së Kinës, Indisë dhe të vendeve të tjera të cilat më parë i kanë takuar botës në zhvillim, ka të ngjarë që shumë shpejt të çojnë në rritjen e vlerës së këtyre emisioneve të CO2.

Avionët elektrik si një zgjidhje klimaterike

A ka ndonjë mënyrë për t’a mbrojtur klimën pa hequr dorë nga efektet e mira sociale dhe ekonomike nga fluturimi me avion? Industria e aviacionit ka disa ide mbi këtë çështje. E para, mund të përmirësohet efiçienca e karburantit të avionëve, ku tashmë janë shënuar disa përmirësime serioze në vitet e fundit. E dyta, ka karburante të reja, si vajëguri bio, i cili pritet të kapë 6% të tregut deri në vitin 2020, por që ende konsiderohet shumë i shtrenjtë për përdorim të gjerë. Dhe pastaj, kemi edhe një alternativë të tretë, e cila mund të thuhet me plotë gojën si më ‘ekzotikja’: avionët elektrikë.

Liza në botën e çudirave elektrike

Elektrifikimi i aviacionit nuk është tërësisht një ide e re. Teknologjia është eksperimentuar që nga viti 1970, por vetëm me kapërcimin e mijëvjeçarit ai ka përparuar më tej. I udhëhequr nga përmirësimi i teknologjisë së baterive dhe të nevojës së konsumatorëve për të udhëtuar në një mënyrë më miqësore ndaj klimës, kompani të shumta kanë zbuluar fusha të reja eksplorimi për vetn e tyre.

‘Start-up-i’ amerikan, ‘Ampire’ lançoi avionin më të madh elektrik të të gjitha kohërave në qershor të vitit 2019.  Avioni nxë 9 pasagjerë dhe mund të përshkojë një distancë prej 160 kilometrash. Rreth së njëjtës kohë, ‘Israeli Eviation’ prezantoi ‘Lizën’ e saj për Shfaqjen Ajrore të Parisit. Avioni fluturon për rreth 1,000 kilometra me një kapacitet nxënieje deri në 9 pasagjerë në bord. ‘Start-up-e’ të tjera, si puna e ‘Faradair’ ose ‘Wright Electric’ mbi avionët hapësinor me kapacitet deri në 18 pasagjerë. Gjithashtu prodhuesit kryesorë të avionëve dhe linjat ajrore aktive: Për shembull, ‘Boeing’ dhe ‘JetBlue’ janë duke punuar së bashku me ‘start-up-in’ ‘Zunum Aero’ me 12 vende e cila duhet të jetë gati për fluturim vitin tjetër.

Elektrizim i shkurtër

Një pamje e përgjithshme tregon se, interesi për teknologjinë është aty. Dhe shumë nga projektet pritet që të hidhen në treg në 6 vitet e ardhshme. Por është gjithashtu e qartë se, deri tani jemi duke folur vetëm për avionë të vegjël dhe për distanca të shkurtra. Nga ‘E-jumbos’ deri tek fluturimet transatlantike, industria është ende larg.

Dhe me të vërtetë: lëvizshmëria elektrike në ajër aktualisht është përqëndruar kryesisht tek trafiku rajonal. Kjo tregohet nga suksesi tregtar më i madh i teknologjisë deri tani: ‘Harbour Air’, një furnizues kanadez hidroplanësh, e cili kërkon elektrizimin e plotë të 40 avionëve të tij deri në vitin 2022. Dhe linja ajrore rajonale e Shteteve të Bashkuara ‘Cape Air’ ka porositur një numër “dyshifror” të “Lizave” të ‘Israeli Eviations’ në Shfaqjen Ajrore të Parisit, e cila shkaktoi vetëm një ngazëllim të vogël.

Electrike + vajguri = distancë e gjatë

Megjithatë, fluturimet mesatare dhe ato të gjata që tani janë shumë më të vështira. Për të arritur elektrifikimin e arsyeshëm të tyre aktualisht ka një mungesë të një fuqie të mjaftueshme, por në të njëjtën kohë edhe të baterive. Një zgjidhje mund të jetë ngadalësimi i revolucionit: avionët hibrid me kombinimin e pilotimit me motor elektrik konvencional. Veçanërisht në ngritje dhe në zbritje, procese të cilat janë shumë të ndjeshme ndaj energjisë, për t’u përdorur më vonë. Një korporatë e përbërë nga ‘Airbus’, ‘Rolls-Royce’ dhe ‘Siemens’ janë duke zhvilluar një avion hibrid të quajtur ‘E-Fan X’ i cili pritet të jetë gati deri në vitin 2030 për fluturime me distanca mesatare.

Ambicie deri në qiell

Aviacioni është një pjesë e domosdoshme e kohës tonë. Kjo industri zhvillon 2.7 trilionë dollarë aktivitet dhe pritet që të mbajë 4.6 miliardë njerëz vetëm këtë vit. Për më tepër, industria e ka gjithashtu të qartë se ardhmja e saj duket të duket më e gjelbërttë: Shumë linja ajrore janë angazhuar ndaj rritjes natyrale të CO2 duke filluar nga viti 2020 dhe për të reduktuar përgjysëm emisionet e CO2 të nivelit të viti 2005 deri në vitin 2050. Këto janë objektiva ambicioze ndaj të cilave avionët elektrikë do të japin kontributin e tyre të rëndësishëm.

KËSHTU, PYEJTA NUK ËSHTË NËSE DO TË BËHET REALITET LËVIZSHËMRIA ELEKTRIKE, POR SE KUR.